ЖАҢАЛЫҚТАР

 «СПЕЦТЕМА» көрмесінің жобасы аясында AgroWorld Qazaqstan 2024 ұйымдастыру комитеті «ҚҰС ШАРУАШЫЛЫҒЫНДАҒЫ НИДЕРЛАНДТЫҚ ТЕХНОЛОГИЯЛАР» іс-шарасының бірлескен модераторы – «Қазақстан құс өсірушілер одағы» ЗЖТБ Президенті, 50 жылдан астам еңбек өтілі бар құс шаруашылығы саласының көрнекті маманы, Қазақстан мен Ресейдің құрметті наградаларының иегері Руслан Исмаилович Шариповтан сұхбат алды.

-Қазақстандағы құс шаруашылығы саласының ағымдағы жағдайын қалай бағалайсыз? Осы кезеңде қандай негізгі жетістіктер мен қиындықтар ерекшеленеді?

-Қазіргі уақытта құс шаруашылығы саласы тұрақты дамып келеді, бүгінде 70 құс фабрикасы жұмыс істейді, оның ішінде 29 ет және 34 жұмыртқа бағыты және 7 асыл тұқымды шаруашылық бар. Мемлекеттік қолдаудың арқасында құс шаруашылығы соңғы жылдары құс етін өндіру көлемін едәуір арттырды. Мәселен, соңғы алты жылда құс етін өндіру 67%-ға ұлғайды және 2023 жылы өндіріс – 330 мың тоннаны құрайды, ағымдағы жылы құс етін өндіру 360 мың тоннаны құрайды деп күтілуде және отандық құс етімен 70%-ға қамтамасыз ете аламыз.

Статистикаға сәйкес, отандық құс өнімдерін өндірушілер ішкі нарықты азық-түлік жұмыртқасымен 90%-ға қамтамасыз етеді, халықтың жұмыртқа тұтыну көлемі жыл сайын артып келеді. Егер 2000 жылы ішкі нарықта 1 517 млн. жұмыртқа тұтынылса, 2010 жылы - 3 901,3 млн., ал 2023 жылы 4 932 млн. тұтынылған немесе ішкі нарықта тұтыну жиырма жыл ішінде 3,3 есе өсті.

Тиісінше, жан басына шаққандағы жұмыртқаны тұтыну да артып отыр. Егер 2000 жылы жан басына шаққандағы тұтыну 102 дана болса, 2010 жылы – 215 жұмыртқа, 2022 жылы – 257 жұмыртқа. Отандық құс жұмыртқасы шаруашылығы – бұл өсудің жеделдетілген қарқынын көрсетіп, жұмыртқаны ішкі тұтынуда толық өзін-өзі қамтамасыз етуге қол жеткізіп қана қоймай, сонымен қатар соңғы жылдары өнім экспортын белсенді дамытқан мал шаруашылығының жалғыз саласы.

Құс шаруашылығы өнімдерінің өсуі мемлекеттік қолдаудың арқасында мүмкін болды.  Үкімет шетелдік инвестицияларды тарту үшін инвестициялық субсидияларды қоса алғанда, мемлекеттік преференцияларды көздейтін ерекше жағдайлар жасады.

-Нарықтағы өзгерістер мен өсіп келе жатқан бәсекелестік жағдайында фермерлер мен ірі өндірушілерді қолдау үшін Құс өсірушілер одағы қандай шараларды қабылдауда?

-2014-2016 жылдары пилоттық жоба болды, онда өткізілген өнім көлемі үшін құс фабрикаларының субсидиялар алуының ашықтығын қамтамасыз ету мақсатында Субсидиялау қағидаларына субсидиялар алуға өтінімдер Құс өсірушілер одағына жіберілетін, олар кәсіпорынның технологиялық картасына сәйкес қолда бар қуаттарға субсидиялар алуға мәлімделген өнім көлемінің сәйкестігін тексерді.

Өндірушілердің субсидияларға өтінімдерін келісу, сондай-ақ субсидияларды бөлу жария түрде болды.

Сонымен қатар, 2009 жылдан бастап жыл сайын Қазақстан құс өсірушілер одағы өндірістің дұрыстығы, кәсіпорынның қуаттылығы, өндірістің технологиялық карталары, құс саны, жемге деген қажеттілік, ветеринариялық жай-күйі және т.б. бойынша жұмыс комиссиясын өткізе бастады.

Комиссия құрамына экономистер, бас технологтар және өндірістің барлық технологиясын білетін басқа да мамандар кірді. Комиссия өз кезегінде субсидия алу үшін ауыл шаруашылығы басқармасына жіберілетін растайтын құжаттарды береді. 

Өтінімдерді келісу тәжірибесі қабылданатын шешімдердің ашықтығын көрсетті және субсидиялау квоталарын бөлудің әділдігі және сыбайлас жемқорлық тәуекелдері бойынша барлық мәселелерді шешті.

-Жақында болатын AgroWorld Qazaqstan 2024 көрмесінде ұсынылатын құс шаруашылығындағы технологиялар мен инновацияларды дамытудың негізгі трендтері қандай?

-Қазақстанның құс шаруашылығы саласы жаңа технологияларға ұмтылуда, өз фабрикаларын цифрландыруға көшіп жатыр, яғни тауық етін өндіруден бастап сатуға дейінгі бизнестің барлық аспектілерін қамтитын бірыңғай ақпараттық жүйені қалыптастырып жатыр. Мұндай әсерлі технологиялық серпілістің себебі цифрландыру сәні емес, уақыт талабы болды. Өсіп келе жатқан бәсекелестік және нарықтың көптеген сын-қатерлеріне жедел ден қою қажеттілігі аграрлық индустрияның ірі қатысушыларын бизнесті басқару модельдерін қайта қарастыруға итермелейді.

Сондай-ақ, құс шаруашылығын дамытудағы жақсы жаңалықтардың бірі – Солтүстік Қазақстан ғалымдары Сібір құс шаруашылығы ғылыми-зерттеу институтының ғалымдарымен тығыз байланыста жұмыс істейді. Бұл орталық климаттық және жемшөп көрсеткіштері бойынша біздің жағдайымызға бейімделген құс өсірумен айналысады. Қазақстандықтар олардың тәжірибелерін одан әрі де пайдалануға ниетті.

Қазір Солтүстік Қазақстан ауыл шаруашылығы ғылыми-зерттеу институты, С.Сейфуллин атындағы Қазақ агротехникалық университеті, Жәңгір хан атындағы Батыс Қазақстан аграрлық-техникалық университеті «Құс шаруашылығындағы селекциялық процесті тиімді басқару технологияларын әзірлеу» 2021-2023 ғылыми-техникалық бағдарламасын әзірлеп жатыр. «Әрине, саланы тікелей мемлекеттік қолдаусыз болмайды, сондай-ақ отандық ғалымдар май мөлшері аз, 1 кг таза массасының өсімі үшін 2,8 кг жем жұмсалатын кезде 7 аптада жас үйректің салмағы 3,249 кг болатын, ет салмағы жылдам өсетін, 40 аптада жұптан 142 бас үйрек шығатын «Аңсар» үйректерінің жаңа кроссын жасап шығарды.

-Соңғы жылдары Қазақстанның құс шаруашылығы өнімдерінің экспорттық әлеуеті қалай өзгерді және сіздің ойыңызша, осы салада одан әрі өсу үшін не қажет?

-Экспорттық әлеуетті жыл сайын арттырып отырмыз, құс өнімдерін Ресей Федерациясына Қырғызстанға, Өзбекстанға және Ауғанстанға экспорттап жатырмыз.

2023 жылы жалпы ет экспорты 31 мың тоннаны немесе жалпы өндірістің 8,5%-ын құрады, ЕАЭО–ға 27 мың тонна, Ресей Федерациясына - 18,658 мың тонна, Беларуське - 1 мың тонна, Қырғызстанға - 8, 258 мың тонна және Әзірбайжан, Тәжкістан сияқты басқа елдерге 4 мың тонна экспортталды.

Азық-түлік жұмыртқасының экспорты 195,7 млн. құрады, оның ішінде Ауғанстан - 115 млн., ЕАЭО елдеріне - 80,7 млн., РФ-ға 4 млн. және Қырғызстанға 77 млн.

Бүгінгі таңда отандық өндірістің ағымдағы құрылымы мемлекеттік қолдаудың ағымдағы деңгейінсіз өзінің дербес орнықты дамуын қамтамасыз ету үшін әлі жеткілікті дамымаған. Бұл, ең алдымен, астық бағасының үнемі өсіп отыруына байланысты жоғары өндірістік өзіндік құнын қамтитын салада сақталып отырған жүйелі проблемаларға байланысты, өйткені мемлекеттік жем-шөп қоры жоқ, асыл тұқымды база жоқ, осыған байланысты өндірушілер ҚР шегінен тыс жерлерден етті және жұмыртқа бағытындағы асыл тұқымды тәуліктік тауықтарды жоғары құны бойынша әкелуге мәжбүр.

-Халықаралық серіктестермен, дәлірек айтсақ, Нидерланды Корольдігінің Орталық Азиядағы елшілігімен серіктестік саланы дамытуда қандай рөл атқарады және AgroWorld Qazaqstan көрмесінің арнайы тақырыбы аясында арнайы салалық семинарды өткізу қандай мақсаттарды көздейді??

-Халықаралық серіктестермен ынтымақтасу, инновациялар мен озық жетістіктерді білу, тәжірибе алу әрқашан қызықты. Қазақстан осыған ұмтылады, бірақ республикада әлі де проблемалар бар, әсіресе елімізде асыл тұқымды өсіру жақсы дамымаған. Біз Нидерланды тәжірибесін қолдануға мүдделіміз, өйткені Нидерланды құс шаруашылығы саласында үлкен тәжірибеге ие.

Мен елшілікпен және Iteca-мен бірлесіп осындай үлкен семинар өткізетінімізге қуаныштымын. Осы іс-шара барысында проблемалар мен шешу жолдары талқыланады, нақты практикалық жағдайлар ұсынылады. Сондай-ақ, біз Нидерландыға тағылымдамадан өтуді жоспарлап отырмыз, оның бағдарламасы қалдықтарды өңдеу мен кәдеге жаратудың әртүрлі тәсілдерімен танысуға болатын нысандарға баруға бағытталған. Зерттеу институттары мен салалық мекемелерге де бару жоспарлануда.

Сонымен қатар, бізге алға жылжу үшін салаға инвестиция, өндіріс үшін жаңа технологиялар және жаңа серіктестіктер құру қажет, мұндай көрмелер мен семинарларсыз осының бәрін жасау мүмкін емес. Көрмеде ауыл шаруашылығына қажетті жабдықтар, техникалар және т.б. көрсетіледі.

-AgroWorld Qazaqstan экспо-алаңы және саланы дамыту үшін мамандандырылған салалық семинарлар өткізу қандай рөл атқарады?

 -Салалық семинарлардың рөлі құс фабрикалары үшін маңызды деп айтуға болады. Семинарлар Қазақстанның құс шаруашылығының инновациялық жүйелерін дамыту үшін жаңа мүмкіндіктер ашуға ықпал етеді. Біздің ҚР оңтүстігіндегі ауыл шаруашылығының жетекші көрмесін ұйымдастырушы AgroWorld Qazaqstan компаниясымен, Iteca компаниясымен бұрыннан келе жатқан серіктестігіміз саланың дамуына зор үлес қосатыны сөзсіз, өйткені дәл осы алаңда атап айтқанда құс шаруашылығы саласы үшін бірегей халықаралық инновациялар ұсынылған.  

Іс-шараға қатысушылар жемісті жұмыс жасап, биотехнологиялық инновацияларды қолданудың маңызды аспектілерін және дамудың басқа да процестерін талқылап, өздері үшін негізгі іс-қимылдарды әзірлеп, достық байланыстар мен ұмытылмас әсерлер алмасады, сондай-ақ көрмеге қатысушылардың стендтеріне барады деп үміттенемін. Өйткені бұл ҚР-дағы құс шаруашылығына арналған инновациялар толық ұсынылған жалғыз іс-шара.

AgroWorld Qazaqstan 2024 қарсаңында ұйымдастыру комитеті «ҚҰС ШАРУАШЫЛЫҒЫНДАҒЫ НИДЕРЛАНД ТЕХНОЛОГИЯЛАРЫ» атты негізгі оқиғаның спикері - Татьяна Алифановамен, Vencomatic Group BV - құс шаруашылығында көп жылдық тарихы мен тәжірибесі бар өндіруші компанияның сату бойынша өңірлік менеджерімен кездесті. Татьяна құс шаруашылығы саласының трендтері және бизнестің технологиялық және экономикалық көрсеткіштерін арттыруға арналған шешімдер, ҚР-дағы ынтымақтастық жобалары туралы ақпаратпен бөлісті.

- Vencomatic Group BV құс шаруашылығы үшін қандай озық технологияларды ұсынады және олар Қазақстанда өндірістің тиімділігіне қалай әсер етуі мүмкін?

-Vencomatic Group BV компаниясының бізді басқа бәсекелестерден ерекшелендіретін құс шаруашылығына өзіндік инновациялық көзқарасы бар. Біздің ұранымыз «Құс өсірушілермен бірге құс өнеркәсібін ойлау және дамыту». Біз құс өсірушілердің мәселелерін зерттеп, тыңдаймыз және бизнестің тиімділігін айтарлықтай арттыратын және басқару процесін жеңілдететін шешімдерді әзірлейміз.

Біз Agro Supply компаниясының жылу алмастырғыштары арқылы энергияны үнемдеу жүйелерін белсенді түрде ілгерілетеміз. Біздің компания әлем бойынша 6000-нан астам қондырғы орнатты. Клиенттердің көпшілігі біздің жылу алмастырғыштарымызды пайдаланудың оң нәтижесін сезініп, бізбен бірге кеңеюін жалғастыруда, әсіресе қазір газ және басқа да энергия ресурстарының бағасы көтеріліп, жем бағасы көтеріліп, импортталған ветеринарлық өнімдердің бағасы көтеріліп, логистика қымбаттады, құстардың денсаулығы мен әл-ауқаты тек ЕО елдерінде ғана маңызды мәнге ие емес. Бұл жүйелер энергия ресурстарын 70% – ға дейін үнемдеуге мүмкіндік беріп қана қоймайды, сонымен қатар технологиялық процеске ықпал етеді - жақсартылған жем конверсиясы, өлім-жітімнің азаюы, біртекті және өміршең тауықтар және шығу кезінде сою кезінде үлкен массаның болуы.

Сондай-ақ, Prinzen компаниясының біздің шешімдері инкубаторларға және асханалық жұмыртқаны өңдеуге арналған бірегей автоматтандыру жүйелері есебінен еңбек ресурстарын қысқартуға және биоқауіпсіздік деңгейін арттыруға ықпал етеді.  Prinzen - инкубациялық жұмыртқаны өңдеу бойынша әлемдегі №1 компания. Дүние жүзіндегі генетикалық компаниялар біздің ата-аналық басын ұстау және инкубациялық жұмыртқаны манипуляциялау жүйелеріне басымдық береді.

Біздің компания Van Gent ұяларында ата-аналық басын ұстаудың едендік жүйелерін ұсынады, бұл еден жұмыртқасының минималды пайызына және басқарудың қарапайымдылығына кепілдік береді.

Біздің барлық өнімдеріміз бизнестің тиімділігіне ықпал етеді және болашақта қайта инвестициялауға мүмкіндік беретін жоғары нәтижемен қысқа өтелу мерзіміне ие.

-Халықаралық ынтымақтастық, оның ішінде Қазақстан құс өсірушілер одағымен әріптестік құс шаруашылығы саласына инновацияларды енгізуге қалайша ықпал етеді?

-Біздің компания 2022 жылдың маусымынан бастап Қауымдастықтың мүшелері болып табылады. Біз Құс өсірушілер Одағының қамқорлығымен өткізілетін семинарлар мен форумдарға белсенді қатысамыз. Сондай-ақ, біз Құс өсірушілер Одағының қатысуымен ҚР құс өсірушілеріне арналған бірқатар тегін вебинарлар өткіземіз. Форумдар сияқты іс-шаралар нарықтың әрбір сегментіне – бұл  жұмыртқа бағыты, бройлер бағыты немесе ата-ана басы болса да, жеке көзқарас қалыптастыруға мүмкіндік береді.  Біз фабрика алдында тұрған мәселені мұқият зерттейміз және оны оңтайлы шешу үшін жеке тәсілді дамытамыз, осылайша тиімді технологиялар мен инновацияларды қолданамыз.

-Сіздің компанияңыз халықаралық нарықтарда енгізетін, құс шаруашылығында автоматтандырылған және экологиялық тұрақты шешімдерді пайдаланудың негізгі артықшылықтары қандай?

-Жұмыртқа басқан алғашқы сәттен бастап және соңғы межелі жерге жеткенге дейін ол ұзақ және қиын жолдан өтеді. Біз осы жолдың әрбір қадамын түсінеміз және «Egg  Way» бойы ең жақсы шешімдерді жасау үшін жұмыс істейміз.

Құстарды ұстауға арналған жабдық: Vencomatic және Van Gent өнім желілері құстың өмірі мен дамуы үшін қауіпсіз, жайлы және ынталандырушы ортаны қамтамасыз етеді.

Климаттық шешімдер: Agro Supply компаниясы үй құсын ұстауға, оның сау өсуі мен өнімділігіне ықпал ететін оңтайлы жағдайларды жасауға арналған климатты бақылау саласындағы шешімдерін ұсынады.

Жұмыртқаны жинауға және өңдеуге арналған жабдық: Prinzen көмегімен біз жұмыртқаны жинау процесін оңтайландырамыз, бұл әр жұмыртқаға - ұядан қаптамаға дейін тиісті назар аударуды қамтамасыз етеді.

Meggsius-пен қателіксіз фермерлік: Оның озық шешімдері деректер мен құс шаруашылығын келесі деңгейге шығаруға мүмкіндік береді. Біз әрбір құстың, әрбір табынның және әрбір ферманың әлеуетін барынша пайдалана отырып, болжамды қатесіз фермерлікке көшеміз.

Қазіргі уақытта біз үнемі бейімделуіміз қажет, тез өзгеретін ортада өмір сүріп жатырмыз. Цифрландыру деңгейі бір орында тұрмайды. Мұнда және қазір назар аудару керек көптеген мәселелер мен сұрақтар туындайды. Дәл осы жерде автоматтандыру мәселесі өзекті болып отыр.  Біздің бір клиенттің дәйексөзі көптеген сұрақтарға жауап бере алады деп ойлаймын: «Біз үлкен тыныштыққа қол жеткіздік. Біз көп уақытты үнемдейміз және күйзеліс те жойылды. Адамның операциялары енді автоматты түрде жүзеге асырылады».

-Vencomatic Group қазақстандық құс өсірушілерге қандай қолдау мен кеңес береді және бұл өңірдегі нарықтың дамуына қалай әсер етеді?

-Жоғарыда айтылғандай, біз онлайн семинарлар арқылы әлеуетті клиенттерімізге белсенді оқыту жүргіземіз, халықаралық форумдар мен көрмелерге белсенді қатысамыз, халықаралық технологиялармен танысу үшін клиенттеріміздің Еуропаға сапарларын ұйымдастырамыз, клиенттерге жеке кездесулер мен сапарлар өткіземіз, онда проблемаларды талқылаймыз және кейіннен олардың шешімдерін әзірлейміз, клиенттің инвестициялық қызметіне талдау жасаймыз және біз дұрыс технологиялық шешімді таңдауға және жобаның өтелуін дұрыс есептеуге көмектесеміз.

Vencomatic Group BV өндіруші ғана емес, сонымен қатар тұтынушыға технологиялық қолдау көрсететін және құс процесін жоғары және тиімді деңгейде реттеуге көмектесетін бірегей компания болып табылады! Біз құстардың мінез-құлқын зерттей отырып, құс шаруашылығы саласы бойынша үнемі зерттеулер жүргіземіз, осылайша оның мазмұны мен өнімділігін жақсартамыз, бұл шығуға оң нәтиже береді

-Сіздің ойыңызша, AgroWorld Qazaqstan семинарлары мен көрмесі жергілікті өндірушілерге қандай пайда әкеледі және олар іскерлік байланыстарды нығайтуға және тәжірибе алмасуға қалай ықпал етеді?

-AgroWorld Qazaqstan халықаралық көрмесі және осы семинарлар дұрыс аудиторияны жинауға және тәжірибе алмасу үшін үлкен платформа қалыптастыруға мүмкіндік береді!  Осындай көрмелердің арқасында қажетті кәсіби коммуникациялар құрылады. Бұл іс-шараларда клиент әртүрлі жеткізушілермен сөйлесе алады және өзі үшін оңтайлы және тиімді шешім таба алады. AgroWorld Qazaqstan-да көп жылдық тәжірибесі мен тәжірибесі бар өндірушілер ұсынылған. Жергілікті компанияда әрдайым фабрикадан бір аптаға кетіп, Еуропаға технологиялармен танысуға мүмкіндік бола бермейді, өйткені өндірістік қызмет бақылауда болуы керек, ал дәл осындай жергілікті іс-шаралар көптеген жеткізушілермен және клиенттермен кездесуге және мәселені сол жерде шешуге мүмкіндік береді.

Сондай-ақ, Қазақстан Республикасындағы Нидерланды Елшілігіне осындай іс-шараларды ұйымдастыруға жәрдемдескені үшін Алғыс білдіреміз. Елшіліктің арқасында Нидерланды компанияларына Еуропалық Одақта енгізілген тәжірибелерімен, білімдерімен және тәжірибелерімен бөлісуге мүмкіндік беріледі. Елшілікпен ынтымақтастық кооперацияның шекарасын әр түрлі деңгейде кеңейтуге мүмкіндік береді. Сондай-ақ, нидерландтық компаниялар арасында жұмыс істеу үшін алаң құрылуда, бұл клиент үшін бірегей шешімдерді ұсынуға мүмкіндік береді. Мысалы, Vencomatic Group BV компаниясы мен ҚР Нидерландыдағы Елшілігі арасында 2022 жылғы маусымда қол қойылған Меморандум кооперация мүмкіндіктерін едәуір кеңейтті және ҚР құс өсірушілер одағымен бірлесіп тәжірибе алмасу үшін Нидерландыға бірқатар тренингтер мен сапарлар ұйымдастыруға мүмкіндік берді. Біз үш жақты кооперацияға шын жүректен сенеміз және ҚР-да құс шаруашылығы индустриясын дамыту үшін ынтымақтастығымызды одан әрі дамытамыз деп үміттенеміз.

Сіздерді Алматыдағы AgroWorld Qazaqstan 2024 көрмесінде құс шаруашылығындағы нидерландтық технологиялар бойынша семинарда күтеміз!